Wet bestuur en toezicht rechtspersonen (WBTR)

Het ministerie van Justitie en Veiligheid stelt: ‘Het wetsvoorstel geeft vorm aan een professionaliseringsslag bij verenigingen en stichtingen. De noodzaak hiervan is gebleken na een aantal incidenten.’ Met incidenten bedoelt men financiële problemen, zelfverrijking van bestuurders, fraude en diefstal.

De wet spitst zich toe op een aantal zaken die ook nu al belangrijk zijn om goed geregeld te hebben. Bijvoorbeeld als bestuurders tijdelijk uit beeld raken. Of wanneer een bestuurder een eigen belang heeft bij een besluit. Door hier regelgeving voor op te stellen creëert de overheid een stok achter de deur om hier over na te denken en dit vast te leggen.

Voor 1 juli moet je intern de zaken hebben besproken en vastgelegd. En daarna ga je het ook statutair verankeren, bij de notaris. Het lijkt nog ver weg maar dat is het niet, als je weet dat het in bestuursvergaderingen aan de orde moet komen. 

De wet gaat dus in op 1 juli 2021 en de  meeste regels van de wet gaan ook meteen in, maar de wet geeft wel vijf jaar de tijd om de statuten aan te passen. Dat kan een mooie gelegenheid zijn om ook de rest van de statuten eens tegen het licht te houden. Passen die nog? Of zijn er misschien ook andere zaken die anders moeten of beter geregeld kunnen worden? Er geldt dus een overgangsregeling van 5 jaar, maar dat geldt alleen voor vastlegging in de statuten, het statutair verankeren door de notaris.

Hoofdelijke aansprakelijkheid 

De hoofdelijke aansprakelijkheid van bestuurders is niet nieuw. Wanneer er duidelijk sprake is van wanbeleid, kan dit gevolgen hebben voor bestuurders. Door de regelingen in deze wet wordt de reikwijdte van die aansprakelijkheid wel groter, namelijk bij faillissement van de eigen rechtspersoon. En wanneer een bestuur niet kan aantonen deze zaken geregeld te hebben. De nieuwe wet heeft daarmee impact op het werk van bestuurders en aansprakelijkheid als er binnen de vereniging of stichting wat misgaat. Door afspraken en regels goed vast te leggen, wordt er duidelijkheid gecreëerd en het risico geminimaliseerd. Dat is goed voor zittende, maar ook voor toekomstige bestuursleden. Voordat ze ‘ja’ zeggen tegen een bestuursfunctie, zullen ze willen nagaan of de vereniging voldoet aan de WBTR.

Afspraken vastleggen

Op een aantal punten moeten verenigingen en stichtingen afspraken maken en deze vóór 1 juli 2021 vastleggen. Het kan zijn dat er naar aanleiding van de afspraken die je maakt een aanpassing nodig is van je statuten. Dat hoeft dus niet meteen per 1 juli, maar wel zo snel mogelijk. Elk bestuur is zelf aan zet en moet zelf de nodige stappen zetten om het te regelen.

Hieronder de onderwerpen waar het in de WBTR over gaat in het kort op een rij.

De wet en de te bespreken onderwerpen

De volledige tekst van de WBTR vind je hier.

De onderwerpen van de WBTR zijn in grote lijnen als volgt:

• Goed bestuur                                                                                                                                                        De wet maakt nog meer duidelijk dat een bestuurder zich moet richten op het belang van de vereniging of stichting waar hij of zij een taak vervult. Dat klinkt logisch, maar was voorheen alleen bij de NV en BV in de wet vastgelegd. Nu ook voor verenigingen en stichtingen.
• Aansprakelijkheid van bestuursleden                                                                                                          Naar aanleiding van de wet hoef je hier geen nieuwe afspraken over te maken. Maar het is goed om te beseffen dat je als bestuurder hoofdelijk aansprakelijk gesteld kunt worden bij wanbestuur. Door derden als die schade oplopen, of (door leden van) de organisatie zelf. En met deze wet óók in de situatie als de vereniging of stichting failliet gaat.
• Tegenstrijdig belang                                                                                                                                             De wet bepaalt nu dat een bestuurder die een tegenstrijdig belang heeft, niet mag deelnemen aan de beraadslaging en besluitvorming. Hij of zij stemt dus niet mee over dat onderwerp, de rest van het bestuur neemt het besluit. Als het bestuur het besluit niet kan nemen, omdat er niet genoeg bestuursleden kunnen stemmen, neemt in de vereniging de ledenvergadering (groepsraad) het besluit. De stichting moet vastleggen hoe een besluit in een dergelijke situatie genomen wordt.
• Afwezigheid van bestuursleden (ontstentenis of belet)                                                                         Wat gebeurt er als een bestuurder langdurig niet kan besturen, bijvoorbeeld door ziekte, of doordat deze geschorst is (belet)? Of als een bestuurder plotseling zijn functie neerlegt (ontstentenis)? En zeker als dat ertoe leidt dat niemand van het bestuur in staat is om beslissingen te nemen. De vereniging of stichting moet vast leggen wie er in dat geval beslissingen mag nemen.
• Meervoudig stemrecht                                                                                                                                      Deze wet bepaalt dat één bestuurder nooit meer stemmen mag uitbrengen dan de rest van de stemmende bestuurders, zodat er nooit één persoon alle zeggenschap heeft in het bestuur. Dat kan bijvoorbeeld voorkomen als de voorzitter twee stemmen mag uitbrengen en hij tijdelijk met maar één andere bestuurder het bestuur vormt. Als een regel in jouw statuten zo’n situatie mogelijk maakt, moet dit binnen 5 jaar aangepast worden.
• Toezicht                                                                                                                                                                   Het betreft de situatie als je een Raad van Commissarissen of een “One Tier Board” (toezichthouders binnen je bestuur) wilt instellen.  Als je gebruik maakt van de termen 'raad' of 'commissie' in je organisatie, bijvoorbeeld de activiteitencommissie, is het aan te raden om in hun taakomschrijving nadrukkelijk aan te geven dat zij geen toezichthoudende taak hebben, om eventuele verwarring te voorkomen.
• Bindende voordracht van een bestuurder voor het bestuur (vereniging)
• Raadgevende stem van bestuurders bij besluiten (vereniging)
• Ontslag bestuurder (stichting)                                                                                                                      Er komen ruimere ontslaggronden in de wet. De rechter kan bestuurders dan ontslaan als zij hun taak verwaarlozen, om andere gewichtige redenen en vanwege ingrijpende wijzigingen van omstandigheden.
• Statuten

WBTR: doe-het-zelf, jurist of stappenplan?

Hoe kan ik aan de WBTR-verplichtingen voldoen?                                                                                  Kies de mogelijkheid die het best bij je vereniging of stichting past.

Het stappenplan om mee aan de slag te gaan voor invoering WBTR

Om te voldoen aan deze wet en dus te zorgen dat je een aantal basiszaken weer goed op orde hebt, zijn er best wat details om aan te denken. Om verenigingen en stichtingen te helpen bij het voldoen aan de nieuwe wet WBTR, hebben een aantal koepelorganisaties en grote professionele verenigingen samengewerkt om tot een stappenplan te komen met eenvoudige stappen.
Met het stappenplan hoeven verenigingen en stichtingen niet zelf op zoek naar juridisch advies. Dergelijk advies is niet alleen kostbaar, maar omdat het onderwerp zo specifiek is ook lastig te vinden. 

Het ontwikkelde stappenplan geeft informatie over de nieuwe verplichtingen en biedt de mogelijkheid vast te leggen hoe de vereniging/stichting hieraan voldoet. Het stappenplan is ontwikkeld door een team van specialisten die veel ervaring hebben met verenigingen en stichtingen. De Nederlandse Associatie (DNA) en het Instituut voor Verenigingen, Branches en Beroepen (IVBB) hebben een co-creatiegroep opgezet waarin ook koepels en grote verenigingen deelnemen.

Het stappenplan leidt bestuursleden op begrijpelijke wijze langs alle verplichtingen van de nieuwe wet. In de online omgeving kunnen alle regels en afspraken binnen de vereniging worden vastgelegd, zoals de wet voorschrijft. Alle bestuurders kunnen worden toegevoegd en op elk moment inloggen en meekijken. Door middel van filmpjes, voorbeelden, werkboeken en formulieren wordt een bestuur door de onderwerpen geleid. Inbegrepen is een juridische helpdesk, waar je per e-mail of telefoon vragen kunt stellen aan experts op dit onderwerp.
Door de WBTR zullen mogelijk ook de statuten moeten worden aangepast. De gegevens in de werkboeken maken het voor de notaris eenvoudiger statuten op te stellen of te controleren. Dat zal ook schelen in de notariskosten.

Kern van het stappenplan

• Een praktische  aanpak voor verenigingen en stichtingen
• Je krijgt kennis van de wet en de inhoud van ‘goed bestuur’ en je kunt ernaar handelen
• Je risico op aansprakelijkheid is dan minimaal
• Aanreiken van voorbeelden en praktische tools
• Het delen van kennis voor bestaande en inkomende nieuwe bestuursleden
• Ondersteuning voor alle vragen via een juridische helpdesk
• Te realiseren in enkele uren
• Tegen een zo laag mogelijk tarief
• Deelnemen? 240 (-50%) is 120 euro (voor 1 jaar voor alle bestuursleden) met kortingscode van je koepelorganisatie 
• Doet je koepel nog niet mee? Tip ze even over www.wbtr.nl
• Heb je geen koepel? Neem contact met WBTR.nl op, dan kijken ze of je onder een sectorkorting valt  

Korting bij gebruik WBTR-stappenplan

Leden van partners krijgen korting. Bekijk hier of jouw koepelorganisatie aangesloten is bij het WBTR-stappenplan en gebruik de korting bij je aanvraag! De kortingscode is aanklikbaar. Als je hierop klikt, kom je direct op de aanvraagpagina van jouw organisatie en wordt de korting automatisch verwerkt.

Om leden van Vereniging NOV (Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk) te ondersteunen bij het voldoen aan de WBTR is NOV partner  geworden van het Instituut Verenigingen Branches en Beroepen (IVBB). Met deze link kunnen lidorganisaties met een NOV-kortingscode gebruik maken van het stappenplan.

Op de website van Vereniging NOV staat ook een checklist die inzicht geeft in wat de gevolgen zijn van de WBTR voor jouw vereniging of stichting.

Webinars en nieuwsbrief over de WBTR

IVBB heeft voor verenigingen ook enkele informatieve gratis webinars gepland, waarin wordt uitgelegd wat dat in praktijk voor bestuursleden van verenigingen betekent en wat zij moeten regelen.

WBTR.nl verzorgt de webinars. In 45 minuten krijgen deelnemers inzicht in de gevolgen van de nieuwe wet. Zo zijn bestuursleden in de toekomst persoonlijk aansprakelijk als zaken binnen de vereniging misgaan. Om aan de wet te voldoen, moet een aantal zaken worden geregeld en vastgelegd. In de webinars wordt uitgelegd wat het stappenplan inhoudt en hoe verenigingen ervan gebruik kunnen maken. Deelname aan de webinars is gratis. Voor de overige webinars: Data en aanmelding via deze website. 

Kijk op  WBTR.nl voor meer informatie. Hier kun je je ook aanmelden voor hun gratis nieuwsbrief.